دلایل ازدواج نکردن کارمندان مجرد از بی خانمانی به آرمان گرایی

پیری ازدواج و تجرد مطلق این مشکلی است که خود را در چندین چالش جمعیتی نشان می دهد. بر اساس سرشماری سال 2015، تعداد زنان مجرد بالای 20 سال در میان زنان به حدود 3700000 نفر، 426000 زن مجرد بالای 40 سال و 242000 دختر مجرد بالای 45 سال رسیده است.

مفاهیمی مانند فشار کاری، حجم کاری زیاد، کار با ارباب رجوع، کمبود نیروی کار، مشکلات کاری، تنوع واحدهای سازمانی، تمایز شغلی، تنوع عملکردی، تفاوت و تبعیض در نوع استخدام و سایر مفاهیم و عبارات مربوط به کارکنان مجرد مورد توجه قرار می گیرد.

در بین مردان تعداد مردان مجرد بالای 20 سال به 3 میلیون و 300 هزار نفر و افراد مجرد بالای 40 سال به حدود 148 هزار نفر و تعداد مردان مجرد بالای 45 سال به 81 هزار نفر رسید.

چندی پیش امیرحسین بانکی پور، رئیس کمیته مشترک طرح حمایت از جوانان و خانواده اعلام کرد که حدود 4 میلیون و 600 هزار دختر و پسر مجرد در جامعه داریم و جای نگرانی از افزایش این گروه هدف وجود دارد.

به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، پژوهشكده جمعيت كشور تاييد كرد كه در سال 1400 در ايران حدود 12 ميليون نفر مجرد بوده اند كه 6 ميليون پسر 20 تا 45 ساله و 5.6 ميليون دختر در سنين بين سنين هستند. از 15 تا 40 سال این مؤسسه حتی اعلام کرد که اگر این افراد به تجرد مطلق می‌رفتند، چون فرزندی نداشتند، جانشینی برای آنها باقی نمی‌ماند و ساکنان جدیدی جای آنها را نمی‌گرفت.

این وضعیت باعث شده جمعیت شناسان روندهای جمعیتی کشور یک سال پیش شهلا کاظمی پور، یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: مهمتر از 13 میلیون مجرد در کشور بحث افزایش سن ازدواج است. در مقطعی متولدین دهه 60 در سن ازدواج بودند و به همین دلیل ازدواج ها افزایش یافت. اکنون بیبی بوم ها به سن ازدواج رسیده اند، اما به دلیل سیاست های منفی جمعیتی، اکنون تعداد آنها کمتر شده و با توجه به کاهش جمعیت در معرض خطر ازدواج، تعداد ازدواج ها نیز به همین نسبت کاهش خواهد یافت. از طرفی سن ازدواج به دلایل مختلف در حال افزایش است و این موضوعی است که باید نسبت به آن ابراز نگرانی کرد.

در این میان تجرد کارگران مؤسسات و شرکت‌های مختلف و کارگران به‌عنوان گروهی که ممکن است از نظر وضعیت اقتصادی-اجتماعی شرایط بهتری برای ازدواج داشته باشند، بیش از سایر گروه‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. «زهرا میرحسینی» و “حمیده حسین زاده” در مقاله ای با عنوان حوزه ها و بسترهای تجرد دائمی کارگران و کارمندان (مطالعه موردی کارکنان سازمان تامین اجتماعی)” (1) زمینه های تجرد و مبانی آن را مطالعه و تعریف کرد. در زیر گزیده ای از این مقاله را می خوانیم.

تأثیرات ساختاری و سازمانی بر تجرد کارکنان

به عقیده برخی از شرکت کنندگان در این پژوهش، نوع ساختار و ماهیت کار در سازمان ها و ویژگی های متاثر از آنها به عنوان زمینه و مبنای مسئله تجرد شناسایی شد. به طور کلی مفاهیمی مانند فشار کاری، حجم کاری زیاد، کار با ارباب رجوع، کمبود نیروی کار، مشکلات کاری، تنوع واحدهای سازمانی، تبعیض شغلی، تنوع شغلی، تفاوت و تبعیض در نوع کار با قرارداد رسمی ساعتی و… از جمله مفاهیمی است که جملات مهمی از مصاحبه های انجام شده استخراج شده است.

اما موقعیت شغلی و نوع شغل افراد نیز در بیان این روایت ها تأثیر داشت. به عنوان مثال او در تشریح حجم کاری یک کارمند بیمارستان گفت: «الان درست است که شاید تعداد پرستاران نسبت به گذشته بیشتر شده باشد، اما بار شیفت هنوز بالاست و به نظر من در رده شغلی ما در بیمارستان، افراد زیادی هستند صرف نظر از همه دلایل، به دلیل شرایط کاری مجرد هستند، افرادی که همیشه مایل به تغییر شریک زندگی خود هستند.

در این میان، برخی از مصاحبه شوندگان نیز احساس می کردند که نوع کار و علاقه به آن باعث می شود کمتر به موقعیت خود در زندگی خانوادگی اهمیت دهند.

در کنار انبوهی از مشکلات اقتصادی، از جمله مشکل ارزانی مسکن، توجه به کلیشه‌ها و کلیشه‌ها نیز به مشکل تجرد دامن زده است. این تصور که پسران بر دختران برتری دارند یکی از آنهاست

در مواردی نیز برخی از کارکنان عنوان کردند که با توجه به اهمیت مسائل اقتصادی و ارتباط آنها با تجرد، وضعیت زندگی کاری و مالی این گروه شرایط مساعدی برای ازدواج در نظر گرفته نمی شود.

علاوه بر این، برخی از شرکت کنندگان هنگام تشریح زمینه ها و زمینه های مجردی در رابطه با اشتغال و ماهیت کار، به تفاوت های سازمانی در نوع کار، مزایا و حمایت مناسب از این نوع قراردادها نیز اشاره کردند. برخی از شرکت کنندگان ضمن اشاره به اینکه برخی از مسئولان دولتی حمایت می شود، می گویند: «رسمی شدن تاریخ زیادی می خواهد و برای اینکه فردی بخواهد رسمی شود باید جای پای ثابت تری داشته باشد و از مزیت ها استفاده کند، خب سنش بالاست و دیگر فرصتی برای ازدواج نداریم. و شاید ما حوصله ازدواج نداریم.”

با توجه به اهمیت مسائل اقتصادی و ارتباط آن با تجرد، برخی از کارمندان خاطرنشان می کنند که شرایط زندگی کاری و مالی این گروه شرایط مساعدی برای ازدواج محسوب نمی شود.

ضعف یا ناآگاهی از قوانین حمایت کننده در زمینه ازدواج

تحلیل مصاحبه های انجام شده نشان می دهد که ضعف قوانین حمایتی سازمان یکی از عوامل مؤثر بر تجرد بوده است. به عنوان مثال، یک مقوله جالب در رابطه با زمینه های سازمانی، ناآگاهی کارکنان از قوانین حمایتی سازمان است. این ناآگاهی می تواند تحت تأثیر حداقل دو عامل شکل بگیرد: اول عدم اطلاع و آگاهی کارکنان از قوانین و دوم عدم تحقیق و پیگیری کارکنان در خصوص قوانین حمایت از تشکیل خانواده که می تواند ناشی از عدم انگیزه آنها برای ازدواج و شروع به ازدواج باشد. خانواده

در برخی موارد، شرکت کنندگان به چالش ها و ضعف های اجرای سیاست های حمایتی اشاره کردند: این افراد مجرد و متاهل فضای درون سازمان را دو قطبی می‌کند و اگرچه اینها سیاست‌های تشویقی دیگری است، اما به نظر من بیشتر از آن‌ها مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند مورد سوء استفاده قرار خواهند گرفت…»

برخی از شرکت کنندگان نیز به بی ثباتی و تغییر قوانین اشاره کردند.

عدم تناسب بین شرایط کاری و زندگی خانوادگی

در برخی موارد، مسائل و مشکلات عملکردی و ماهیت و نوع کار در سازمان ممکن است ایجاد تعادل بین کار و خانواده را برای برخی از کارکنان، به ویژه زوجین، دشوار سازد و این مشکل به نوعی می تواند بر زندگی مجردان را فراهم می کند و زمینه را برای ازدواج به عنوان مؤثر فراهم می کند: شیفت ها کم است، اما بار شیفت یکسان است، با تمام فشارهای کاری و سختی کار، وقتی به خانه می آییم، جالب است که افراد متاهل اغلب به ما می گویند که چگونه کار می کنید. هر بار که به خانه می آییم، ما تازه کار را شروع کرده ایم.

تأثیر زمینه های فردی و اجتماعی بر تجرد

علاوه بر شرایط و زمینه هایی که تحت تأثیر سازمان قرار داشت، بسیاری از شرکت کنندگان تجرد را تحت تأثیر زمینه ها و زمینه های فردی و اجتماعی، به عنوان امری اختیاری و اختیاری یا تحت تأثیر شرایط اجتماعی و به عنوان چیزی اجباری و ناخواسته انتخاب کردند.

تجرد به عنوان یک سبک زندگی

با تحلیل مصاحبه های انجام شده مشخص شد که زندگی فردی برای برخی از جوانان به نوعی سبک زندگی تبدیل شده است که از مهمترین مصادیق آن می توان به ترویج فردگرایی، تاکید بر استقلال فردی، عدم مسئولیت پذیری و مسئولیت پذیری اشاره کرد. دیگران و احساس آزادی که به نوعی در فرد وجود دارد از طریق … عضویت در گروه های دوستانه و حتی جمع های خانوادگی ممکن است با تشویق همراه باشد.

به نظر می رسد برخی از کارمندان به دلیل سطح درآمدی که دارند و همچنین به دلیل نگرانی برای تامین آینده خانواده و رهایی آن از زیر بار مسئولیت های زندگی خانوادگی این سبک زندگی را انتخاب کرده اند. یکی از مشارکت کنندگان می گوید: الان با گذشته فرق کرده، مردم برای رسیدن به استقلال نیاز به ازدواج داشتند، اما الان همه چیز در خانه پدری آنهاست. اکنون بسیاری از جوانان نمی توانند آزادی خود را با ازدواج نکردن از دست بدهند.

سبک زندگی سخت گیرانه که به نوعی ناشی از تحولات اجتماعی و واگذاری مسئولیت انتخاب همسر به فرد است نیز از دلایل تجرد محسوب می شود.

به گفته برخی از شرکت کنندگان، امروزه تحت تأثیر تغییرات اجتماعی و سبک زندگی، افراد مانند گذشته در سنین پایین ازدواج نمی کنند یا اصلاً آماده ازدواج نیستند. برخی از دست اندرکاران این تغییر در سن ازدواج را تغییرات مربوط به رشد فکری و رشد انسانی و تحت تأثیر تغییرات اجتماعی توصیف و توضیح می دهند.

سبک زندگی سخت گیرانه که به نوعی ناشی از تحولات اجتماعی و واگذاری مسئولیت انتخاب همسر به فرد است، از نظر برخی از شرکت کنندگان نیز به عنوان دلیل تجرد مطرح شد.

به گفته شرکت کنندگان، از دست دادن فرصت ازدواج یکی از تاثیرگذارترین عوامل در تجرد است. در این میان برخی از شرکت کنندگان به جایگزینی ازدواج و تشکیل خانواده به جای کار اشاره کردند.

برخی از شرکت کنندگان در این پژوهش با بررسی برخی از مسائل و چالش های زندگی خانوادگی به تشریح و تبیین عدم ازدواج پرداختند: «به نظر من ازدواج تنها چیزی نیست که مهم است، کیفیت زندگی مهم است وقتی ازدواج می‌کنید اما نمی‌توانید از پس هزینه‌ها برآیید یا همیشه با همسرتان اختلاف نظر دارید؟

آرمان گرایی و آرمان گرایی در اندیشیدن به ازدواج و شرایط شوهر از جمله عواملی است که در کنار افزایش توقعات از ازدواج و همچنین افزایش توقعات از خود و شرایط موجود، برای برخی افراد مانع ازدواج می شود و می توان آن را با تأثیر تغییرات در ازدواج توضیح داد. سبک زندگی و شرایط حاکم نحوه انتخاب شوهر

در آمیختگی اندیشه های سنتی و شیوه های مدرن

درهم تنیدگی باورهای سنتی و شیوه های مدرن یکی از مقوله هایی است که از مصاحبه ها به دست می آید. برخی از شرکت کنندگان به برخی از سنت ها و آداب و رسوم مرتبط با ازدواج از جمله لزوم انتخاب و خواستگاری یک مرد جوان به دختر اشاره کردند و این امر را یکی از موانع ازدواج دختران دانستند در ازدواج و شیوه های انتخاب همسر و پایبندی به آنها بر این رسم تأکید می کرد.

آرمان گرایی، تفکر ازدواج و جایگاه همسر از جمله عواملی است که در کنار افزایش توقعات برای ازدواج و همچنین افزایش توقعات از خود و شرایط موجود، مانع ازدواج برای برخی افراد می شود.

تحلیل مصاحبه ها نشان می دهد که توجه به کلیشه ها و کلیشه های خاصی به موضوع تجرد دامن زده است. مسئله برتری پسر بر دختر یکی از آنهاست: یک زن شاغل از نظر مالی مستقل است و از اینکه وابسته نیست احساس خوبی دارد و این ممکن است توقعات او را به گونه ای افزایش دهد که دیگر تمایلی به ازدواج با کسی نداشته باشد، از طرفی در فرهنگ ما، مرد باید اول باشد و سطح او بالاتر، بنابراین او می شود گاهی اوقات پیدا ، فرد مناسب دشوار است.. اما برخی از شرکت کنندگان نیز مخالف این موضوع بودند که کار زنان باعث مجرد شدن آنها می شود.

تحلیل مصاحبه‌های پژوهش نشان می‌دهد که به عقیده برخی از شرکت‌کنندگان، تفاوت‌های فرهنگی به‌ویژه بین خانواده‌ها می‌تواند مانعی برای ازدواج جوانان باشد و دلایل تجرد آنها را فراهم کند.

چالش ها و مسائل اجتماعی و اقتصادی

مصاحبه شوندگان تاکید می کنند که مسائل اقتصادی یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر تجرد یا تاخیر در ازدواج است. یکی از مصاحبه شوندگان می گوید: همه از فضای کلان اقتصادی می ترسند، هر چقدر هم که بگوییم بی اثر است، باز هم از آینده می ترسند.

در این میان، برخی از شرکت کنندگان ناتوانی خانواده در حمایت و از سوی دیگر انتظارات خود از همسر و فرزندان آینده خود را دلیل افزایش مجردی می دانند: یکی از نیازهای ازدواج خیلی از جوانان از ازدواج می‌ترسند، چون نمی‌توانند خانه بخرند من معتقدم حل مشکل مسکن مشکل ازدواج را حل می کند.»

سوال از وحشت ازدواج

توجه به چالش های خانوادگی باعث ترس و تردید در برخی افراد می شود. ترس افراد مجرد از مسئولیت های زندگی خانوادگی و همچنین نگرانی از آینده باعث افزایش ترس آنها می شود.

ترس از ازدواج دلیل امتناع جوانان از ازدواج بود. یکی از مصاحبه شوندگان می گوید: “در بین پسرها، آنها برای یک کار خوب، آواز می خوانند، در بین دختران تقریباً معمول است که شما سر ندارید، این برای شما خوب است.” اما دخترها کمتر به هم می گویند و زنان متاهل کمتر به من می گویند.

مواجهه یا دیدن چالش های برخی خانواده ها نیز باعث ترس و تردید در برخی افراد می شود. ترس افراد مجرد از مسئولیت های زندگی خانوادگی و همچنین نگرانی از آینده باعث افزایش ترس آنها شده است: اکنون که مجرد هستید، مجبور نیستید به کسی پاسخگو باشید یا خرج خانه، همسر و فرزندانتان را بپردازید.

پیشنهادات

چالش‌های تجرد برای مردان و زنان، علاوه بر سیاست‌های حمایتی دولت و برنامه‌ریزی حاکمیتی، نیازمند حمایت و تسهیل سازمانی به‌ویژه در موفقیت سیاست‌های تحریک کلان در جامعه و نیز فراهم ، بسترهای تنظیمی ازدواج و زندگی زناشویی است. لذا به منظور تقویت نهاد خانواده و فرزندآوری پیشنهاد می‌شود سازمان‌ها از طریق امکان بهره‌مندی از مسکن ارزان‌قیمت یا نهادی و همچنین اعطای وام با توجه به حقوق و شرایط اقتصادی، حمایت‌های اقتصادی را برای ازدواج کارمندان اختصاص دهند. جامعه

مدیریت سازمان همچنین پیشنهاد می کند با هدف نزدیک ، کارکنان به خانواده و کاهش تضاد نقش بین کار و زندگی خانوادگی و همچنین افزایش فرصت زندگی خانوادگی از طریق امکان بهره مندی از راه دور، حجم کاری و ساعات کاری کارکنان بررسی شود. کار در صورت امکان شناور ساعت حضور و در نهایت جذب و استخدام.

پاورقی

(1) زهرا میرحسینی و حمیده حسین زاده، «کره ها و بسترهای تجرد دائمی کارگران و کارکنان (مطالعه موردی کارکنان مؤسسات تأمین اجتماعی)،» فصلنامه تأمین اجتماعی، دوره 19، شماره 3، مهر 1402- 70، ص 45. .